مقالات >> سلامت >> سیستم گوارش >>
زمانی که دچار نفخ شکمی می شویم در ناحیه شکم احساس سفتی و پُری و پف کردگی می کنیم. در بسیاری از موارد این حالت با احساس درد و ناراحتی نیز همراه می شود. اکثر مردم، این حالت را هر چند وقت یکبار تجربه می کنند که معمولاً در نتیجه تجمع مایعات و گاز در ناحیه روده که بر اثر خوردن مواد غذایی خاص بوجود می آید، می باشد. در واقع ، رژیم غذایی نقش مهم و اساسی در ایجاد و یا پیشگیری از این حالت دارد. برخی از موارد رژیم غذایی که می توانند در بروز نفخ شکمی موثر باشند را برای شما ذکر می کنیم:
نکته: در برخی موارد نفخ و باد کردن شکم، ناشی از بیماریهای خاصی می باشد مانند: سندرم روده تحریک پذیر، انسداد بخشی از روده، سندرم تخمدان پلی کیسنیک، انگل های روده ای ، و هم چنین برخی بیماریهای دیگر؛ بنابر این اگر دچار نفخ مزمن و غیر معمول می باشید که با تغییر رژیم غذایی نیز بهبودی حاصل نمی شود، حتماً با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت نمائید.
رژیم غذایی ضد نفخ
مطالبی که ذکر می شود نکاتی است در مورد رژیم غذایی که با رعایت کردن آنها می توان از بروز نفخ شکمی و انباشته شدن مایعات در بدن جلوگیری کرد.
√ مصرف نمک را کاهش داده ، سطح پتاسیم را افزایش دهید:
دو عنصر سدیم (نمک) و پتاسیم تواماً دارای نقش مهم و اساسی در حفظ تعادل آب بدن می باشند. در حالیکه سدیم سبب جذب آب به درون سلولها می شود، پتاسیم سبب دفع مولکولهای آب از درون سلولها می شود . بنابر این برای اینکه بدن بتواند آب بدن را در حالت تعادل نگه دارد لازم است که میزان پتاسیم افزایش و از میزان سدیم کاسته شود. بنابر این یکی از دلایل عمده در بروز نفخ و انباشته شدن آب در بدن ، مصرف بیش از اندازۀ سدیم می باشد.
در اغلب موارد ، سدیم بیش از اندازه و اضافی می تواند سبب بروز ورم و پُف کردگی در سایر نواحی بدن بویژه در صورت گردد. برای از بین بردن این حالت ورم و پُف کردگی که توسط مصرف غذاهای پر نمک ایجاد شده ، باید مصرف غذاهای حاوی پتاسیم مانند موز را افزایش داد. البته توصیه می شود که از مصرف بیش از اندازۀ نمک اجتناب نموده و میزان آنرا به حداقل برسانند. اگر احساس می کنید که غذای کم نمک چندان خوشمزه نمی باشد می توان آن را با سایر چاشنی ها و گیاهان ادویه ای و معطر ، خوشمزه کرد. لازم به ذکر است که مراقب نمک پنهان در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده و آماده مانند انواع سبزیجات کنسرو شده و یا مواد غذایی منجمد شده باشید.
√ مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین B6 را افزایش دهید:
اگر نفخ شکم در اثر انباشته شدن آب در بدن می باشد، می توانید با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامینB6 (پیریدوکسین)آنرا کاهش دهید. ویتامین B6 مانند یک مادۀ مدر"ادرار آور"طبیعی عمل کرده و سبب کاهش آب اضافی بدن شده و نفخ را کاهش می دهد. ویتامین B6 در برخی مواد غذایی یافت می شود مانند : موز، ماهی تُن ، ماهی و ماکیان.
√ از طرفی نفخ میتواند در اثر حساسیت داشتن نسبت به برخی مواد غذایی و یا عدم
تحمل برخی از مواد غذایی می باشد که این امر معمولاً به سبب عدم وجود ترکیبات شیمیایی و یا آنزیم ها در بدن می باشد که برای هضم این نوع مواد غذایی خاص لازم است . در برخی از افراد واکنش نسبت به برخی مواد غذایی، خود را به صورت نفخ شکم نشان می دهد در حالیکه ممکن است در افراد دیگر ، اینگونه نباشد. با این وجود برخی از مواد غذایی و یا ترکیبات موجود در برخی از مواد غذایی می تواند سبب بروز این نوع واکنش (نفخ) شود؛ این مواد غذایی و ترکیبات عبارتند از : محصولات لبنی ( عدم تحمل لاکتوز)، گلوتن، و فروکتوز( عدم جذب فروکتوز). افراد مختلف دارای آستانۀ حساسیت متفاوتی نیز می باشند بدین معنی که برخی از مردم از حساسیت کمتری برخوردارند و برخی دیگر از حساسیت بیشتری برخوردارند بطوری که حتی با خوردن میزان کمی از مواد غذایی خاص دچار واکنش می شوند.
افراد باید مواد غذایی و یا ترکیبات شیمیایی خاصی را که سبب بروز حساسیت و ایجاد واکنش(نفخ) در آنها می شود را شناسایی کرده و مصرف این مواد غذایی را به حداقل برسانند. این افراد پس از شناسایی کردن مواد غذایی که سبب بروز ایجاد واکنش (نفخ) در آنها می شود، سعی کنند از مصرف این مواد غذای و یا ترکیبات خاص به مدت 2تا 4 هفته اجتناب نمایند؛ در صورت کاهش علائم نفخ و بهبودی چشمگیری در طی این دوره، حال با وارد کردن هر یک از این مواد غذایی خاص به طور جداگانه به رژیم غذایی خود طی یک دورۀ چند روزه و مشخص، اگر مجدداً علائم نفخ حاصل شد می توانید پی ببرید که دقیقاً به کدامیک از این مواد غذایی حساسیت دارید بنابر این با این روش می توانید تک تک این مواد غذایی خاص را شناسایی کرده و یا آنها را کاملاً از رژیم غذایی خود حذف نمائید و یا مصرف آنها را به حداقل برسانید.
7 ماده غذایی برای کاهش نفخ
1. زنجفیل- این ماده به کاهش نفخ و گاز های روده کمک می کند.
زنجفیل یکی از قدیمی ترین چاشنی ها بوده و از چهارصد سال قبل از میلاد مسیح در چین شناخته شد. اگر چه زنجفیل در درمان سرما خوردگی بسیار موثر می باشد، هم چنین می تواند در کاهش علائم نفخ و گازهای روده موثر باشد. زنجفیل به علت داران بودن یک آنزیم پروتئینی و هضم کننده به نام "زین جی باین" می تواند در پیشگیری از ایجاد گاز معده که بر اثر مصرف غذاهای حاوی پروتئین بوجود می آید موثر باشد. لازم به ذکر است که استفاده از زنجفیل تازه ، موثرتر از پودر زنجفیل (ادویه) می باشد.
2. آناناس
آناناس یکی از میوه هایی است که می تواند به عنوان یک ضد نفخ وارد رژیم غذایی افراد شود. آناناس علاوه بر دارا بودن مقادیر زیادی پتاسیم ، حاوی آنزیم خاصی به نام " بروملین" می باشد که این آنزیم در هضم مواد غذایی پروتئینی موثر می باشد. البته این آنزیم بیشتر در قسمت ساقه آناناس (قسمت وسط آناناس که سفت می باشد) می باشد.
3. نعنا فلفلی( سوسنبر)
از زمانهای بسیار قدیم ، گیاه نعنا به عنوان یک ضد نفخ مورد استفاده قرار می گرفته است. ترکیبات موجود در نعنا با اثر گذاری بر روی ماهیچه های صاف درون دستگاه گوارش ، سبب آزاد سازی و دفع گازهای حاصل از گوارش مواد غذایی می گردد. محققان با آزمایش بر روی افراد مختلف دریافتند که این افراد با مصرف کپسولهای حاوی روغن نعنا به مدت 4 هفته ،علائم مربوط به نفخ ، و یبوست، درآنها به میزان زیادی کاهش پیدا کرد.
4. موز
مصرف بیش از اندازه نمک یکی از دلایل عمده در انباشته شدن و تجمع آب در ناحیه شکمی می باشد. مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم مانند موز، می تواند در بر طرف نمودن نفخ حاصل از مصرف غذاهای پر نمک موثر باشد . در حالیکه نمک سبب جذب مایعات به درون سلولهای بدن می شود، پتاسیم مولکولهای آب را به خارج از سلول می راند. لازم به ذکر است که به هنگام مصرف موز، دقت کنید که کاملاً رسیده باشد زیرا موز نارس خود سبب ایجاد نفخ و گاز در معده و روده می گردد.
5. کرفس
کرفس که از زمانهای بسیار قدیم به عنوان یک ماده ادرار آور مورد استفاده قرار می گرفته از انباشته شدن مایعات در بدن جلوگیری می کند. بنابر این کرفس به علت دارا بودن ترکیبات طبیعی خاص می تواند از ورم کردن و پف کردگی جلوگیری کند.
6. محصولات لبنی ( ماست و دوغ) پروبیوتیک
باکتریهای پروبیوتیک که در دستگاه گوارش (معده و روده) زندگی می کنند علاوه بر اینکه به هضم مواد غذایی کمک می کنند با باکتریهای مضّر در دستگاه گوارش مبارزه کرده و سبب کاهش آنها می شوند و در نتیجه در بر طرف کردن علائم نفخ موثرند. اگر در دورۀ بیماری به سر می برید و مجبورید از دارو های آنتی بیوتیک استفاده کنید، بهتر است از مواد غذایی حاوی باکتریهای پروبیوتیک (ماست ودوغ پروبیو تیک ) بیشتر استفاده کنید زیرا آنتی بیوتیک ها سبب از بین رفتن باکتریهای مفید موجود در دستگاه گوارش می شوند.
7. رازیانه
از قرنها پیش، رازیانه به عنوان ماده ای که به هضم غذا کمک کرده و در نتیجه در کاهش نفخ موثر است ، مورد استفاده قرار می گرفته است. ماده موثر در رازیانه "ترپنوئید انیتول" می باشد که با کاهش اسپاسم ها در عضلات صاف درون دستگاه گوارش می تواند در کاهش علائم حاصل از نفخ موثر باشد. از رازیانه در کشور های مختلف استفاده های متفاوتی نیز می شود زیرا رازیانه دارای عطر وطعم مطبوعی می باشد در تهیه برخی نانها، کیک ها و غذاها مورد استفاده قرار می گیرد.
لازم به یاد آوری است که زنان باردار از مصرف بیش اندازه رازیانه خود داری نمانید.
منبع:yahoohealth
مترجم : نوری فرد