مقالات >> سلامت >> دانستنی های سلامت >>
گُر گرفتگي يكي از شايع‌ترين علائم دوران نزديك به يائسگي و دوران يائسگي مي‌باشد. تقريباً نيمي از زنان قبل از شروع دوران يائسگي و 75 تا 85% از كل زنان يائسه در دوران يائسگي دچار اين گُر گرفتگي‌ها مي‌شوند.
شروع اين گُر گرفتگي‌ها –hot Flashes-، مدت زمان، تناوب و شدت آن در ميان زنان متفاوت مي‌باشد، معمولاً گُر گرفتگي يك يا دو سال قبل از آخرين قاعدگي زنان شروع شده و از 6 ماه تا 15 سال ممكن است به‌طول بيانجامد. اين گُر گرفتگي‌ها نتيجه تغييرات هورموني است كه در قبل و آغاز دوران يائسگي در بدن رخ مي‌دهد. خوشبختانه، امروزه با درمان‌هايي كه منجر به برقراري تعادل هورمون‌ها در بدن مي‌گردد و هم‌چنين با تغييرات ساده‌اي در سبك زندگي، مي‌توان اين گُر گرفتگي‌ها را كاهش داده و به حداقل رساند.
گُرگرفتگي چيست؟
گُر گرفتگي مي‌تواند در عملكرد سيستم بدن از جمله عروق اختلال ايجاد كرده و سبب گرماي شديد، عرق كردن، و ساير علائم گردند. مدت زمان گر گرفتگي و تناوب آن در زنان متفاوت است. اين علائم در هر زمان از شبانه‌روز ممكن است رخ دهند، حتي مي‌توانند به هنگام خواب شبانه اتفاق افتد و سبب بي‌خوابي فرد شوند. در برخي از زنان ممكن است اين علائم، كوتاه مدت و سبك باشد اما در برخي ديگر طولاني‌مدت و شديد رخ دهد.
علائم گُر گرفتگي :
شايع‌ترين نشانه‌هاي گر گرفتگي عبارتند از:
- احساس گرماي شديد و ناگهاني در گردن، صورت، بازوها و در قسمت پايين‌تنه و بعضي مواقع در تمام بدن
- ضربان قلب و نبض تند و نامنظم مي‌گردد.
- برافروختگي و قرمز شدن صورت، گردن به‌ويژه در زناني كه داراي پوست سفيد مي‌باشند.
- عرق كردن، ممكن است كم تا بسيار شديد باشد.
- سرد شدن و يخ كردن بدن بعد از گر گرفتگي
- ايجاد اختلال در خواب شبانه كه به‌هنگام شب رخ مي‌دهد و از آن به‌عنوان عرق كردن‌هاي شبانه نام برده مي‌شود. سطح هورمون استروژن معمولاً به هنگام شب در پايين‌ترين حد خود مي‌باشد از اين رو گر گرفتگي شبانه رخ مي‌دهد.
- ساير علائم از قبيل: سردرد و اضطراب، حالت تهوع و استفراغ و سرگيجه
اين علائم در زنان متفاوت مي‌باشد؛ در برخي از زنان اين علائم شديدتر و طولاني‌تر بروز مي‌كند. مانند زناني كه مبتلا به سرطان سينه بوده و از داروي «تاموكسينن» استفاده مي‌كنند.
دلايل گر گرفتگي
يكي از دلايل شايع در بروز گر گرفتگي در زنان يائسه، تغيير سطح هورمون استروژن در بدن مي‌باشد. كاهش مقدار استروژن اثر مستقيم بر روي هيپوتالاموس مغز مي‌گذارد (قسمتي از مغز كه اشتها، هورمون‌هاي جنسي، خواب و درجه حرارت بدن را تنظيم مي‌كند) و سبب اختلال در عملكرد هيپوتالاموس مغز مي‌گردد و اين امر سبب واكنش‌هاي نامناسب دروني و در نتيجه بروز گر گرفتگي مي‌شود. علاوه بر عوامل هورموني كه كاملاً طبيعي مي‌باشند عوامل ديگري از جمله برخي بيماري‌ها مي‌توانند سبب بروز اين علائم گردند. بعضي از بيماري‌ها و مصرف برخي داروها مي‌تواند سبب ايجاد گر گرفتگي گردد به‌طور مثال بيماري‌هايي مانند: ديابت، سرطان، عفونت‌ها، بيماري‌هاي تيروئيدي، و چاقي مي‌تواند سبب گر گرفتگي شوند؛ هم‌چنين مصرف داروهايي مانند: Raloxifene كه در درمان استئوپروز مصرف مي‌شود و Tamoxifen كه براي درمان سرطان به‌كار مي‌رود مي‌توانند باعث گر گرفتگي در افراد شوند.
چگونگي كاهش علائم گر گرفتكي :
با به‌كارگيري روش‌هاي مختلف اما ساده مي‌توان اين علائم را كاهش داده و يا شدت و دوره تكرار آن را كم نمود. زنان يائسه مي‌توانند با ايجاد تغييرات ساده‌اي در زندگي روز مره خود، تأثير زيادي بر كاهش ميزان اين علائم داشته باشند:
- استفاده از كولر و دستگاه تهويه مطبوع، حتي پنكه‌هاي دستي براي خنك كردن خود
- استفاده از آب و يا نوشيدني‌هاي بسيار خنك به‌هنگام شب و روز
- دوش آب سرد گرفتن قبل از رفتن به رختخواب
- خودداري از پوشيدن لباسهاي تنگ
- استفاده از ملحفه‌هايي از جنس كتان و نخ به‌جاي ملحفه‌اي ابريشمي و مواد مصنوعي
- پوشيدن لباس‌هايي از جنس كتان و نخ
- استفاده از يك بسته يخ در زير و يا كنار بالش مي‌تواند تا اندازه‌اي فرد را به‌هنگام گر گرفتگي، خنك كند.
البته عواملي نيز مي‌توانند سبب تحريك و تشديد اين علائم گردند كه با اجتناب از اين عوامل مي‌توانيد از علائم گر گرفتگي بكاهيد مانند:
- محيط‌هاي گرم از قبيل : آب داغ، اتاق بسيار گرم، رختخواب گرم، سونا و دوش آب گرم
- استفاده از عوامل گرمازا مانند: سشوار، بخاري، شومينه
- استرس و نگراني
- غذاها و نوشيدني‌هاي داغ و تند
- سيگار كشيدن
- مصرف بيش از اندازه كافئين، الكل و شكر
- قرص‌هاي رژيمي
البته اجتناب از تمامي عوامل تشديد كننده گر گرفتگي و هم‌چنين ايجاد تغييرات ساده در زندگي روزمره، همگي مي‌توانند از شدت و يا دوره تكرار اين علائم بكاهند و هرگز نمي‌توانند به‌طور ريشه‌اي با اين مشكل كه همان بروز عدم تعادل در ميزان هورمون‌هاي بدن مي‌باشد مبارزه كنند.
درمان گر گرفتگي
علاوه بر روش‌هايي كه در بالا براي كاهش علائم گر گرفتگي ذكر شد مي‌توان از ساير روش‌ها نيز كمك گرفت:
رفتارهاي روزانه ما تأثير بسيار مهمي بر روي علائم گر گرفتگي دارد؛ به‌طور مثال خوردن غذاهاي بسيار تند و نوشيدن مشروبات الكلي همراه با دسرهاي چرب و شيرين مي‌تواند علائم را تشديد كند. زياد شدن استرس در اثر فشار كاري و يا فشارهاي عصبي ايجاد شده از طرف خانواده و اطرافيان نيز مي‌تواند سبب تحريك و تشديد علائم گر گرفتگي گردد. بنابر اين با ايجاد تغييراتي در سبك زندگي از يك طرف و تقويت سيستم بهداشت و سلامت عمومي بدن از طرف ديگر و مصرف داروهاي درمان كننده طبيعي و مكمل‌ها مي‌تواند تا حد زيادي اثرات اين علائم را كاهش دهد.
هورمون درماني –HRT- يكي از روش‌هاي مبارزه با اين علائم و كاهش آن مي‌باشد، استفاده از برخي فرآورده‌هاي دارويي مي‌تواند تا اندازه‌اي اين علائم آزار دهنده را كاهش دهد. داشتن رژيم غذايي متعادل و مناسب، مصرف روزانه ويتامينE (در روز mg800)، مصرف ويتامين B، استفاده از محصولات غذايي حاوي سويا و استفاده از تخم كتان، ورزش كردن به‌طور مرتب انجام ورزش‌هايي مانند يوگا، مديتيشن و ساير روش‌هايي كه منجر به ايجاد آرامش در افراد مي‌گردد همگي مي‌توانند در كاهش علائم گر گرفتگي مؤثر باشند.
منبع : سايت webMD
مترجم : نوري فرد